U Crnoj Gori je proces pristupanja Evropskoj uniji odavno prestao da bude političko i ekonomsko pitanje. Vremenom je prerastao u dogmu, u vjerovanje koje se ne smije dovoditi u pitanje, a čiji se krajnji cilj predstavlja gotovo kao ulazak u raj.
Evropska unija više nije savez država sa prednostima i manama, već simbol spasenja, obećanje boljeg života i konačnog iskupljenja.
Evropa kao obećana zemlja
U javnom diskursu, EU se gotovo ritualno opisuje kao prostor u kojem sve funkcioniše savršeno - institucije, pravda, ekonomija, moral. Ulazak u Uniju se predstavlja kao trenutak kada će svi problemi automatski nestati: plate porasti, korupcija se povući, a društvo preko noći postati uređeno i pravedno.
Svako ko se usudi da postavi pitanje - kakva Evropa, po kojoj cijeni i pod kojim uslovima - biva proglašen za jeretika, protivnika napretka ili neprijatelja države.
Brisel umjesto oltara
Evropski zvaničnici, izvještaji iz Brisela i ocjene evropskih birokrata u domaćoj javnosti često imaju veću težinu od volje građana. Umjesto političke debate, dobili smo vjerski odnos: Brisel govori, Crna Gora sluša; Brisel sudi, Crna Gora se kaje; Brisel postavlja uslove, Crna Gora ih prihvata - bez pogovora.
U takvom ambijentu, evropski put se ne preispituje, već se ispovijeda.
Zamjena identiteta obećanjem prosperiteta
Posebno je problematično to što se evropska integracija često predstavlja kao proces u kojem je potrebno žrtvovati sopstveni identitet, istoriju, pa čak i elemente državnog suvereniteta - uz obećanje da će se sve to nadoknaditi ekonomskim blagostanjem.
Logika je jednostavna: trpi sada, nagrada dolazi kasnije. A nagrada je, naravno, članstvo - taj mitski trenutak nakon kojeg više nema problema.
Zabrana sumnje
U zdravim društvima, evropske integracije su predmet debate. U Crnoj Gori, one su postale nedodirljiva svetinja. Kritika se ne doživljava kao doprinos raspravi, već kao svetogrđe. Sumnja nije dozvoljena, jer vjera ne trpi racionalna pitanja.
Time se guši politički pluralizam i zamjenjuje jednoumljem, u kojem postoji samo jedan put - i samo jedna istina.
Raj bez odgovornosti
Najopasnija posljedica ovakvog pristupa jeste skidanje odgovornosti sa domaćih političkih elita. Sve loše se pravda „teškim evropskim putem“, a sve dobro se unaprijed pripisuje budućem članstvu.
Umjesto da se institucije grade zbog građana, one se grade da bi zadovoljile evropske check-liste. Umjesto reformi iz uvjerenja, sprovode se reforme iz poslušnosti.
Evropa kao sredstvo, ne kao religija
Evropska unija može biti racionalan izbor, ali ne smije biti nova religija. Ulazak u EU ne može i ne smije da se tretira kao ulazak u raj, jer nijedna politička zajednica ne može zamijeniti odgovornost, rad, samopoštovanje i unutrašnju reformu društva.
Bez toga, Crna Gora ne ide ka Evropi - već bježi od sebe, vjerujući da će joj neko drugi riješiti probleme koje sama ne želi da pogleda u oči.
Izvor: Pogled/Miroslav Zavidović
Bonus video:
