Pokušaji da se u savremenoj javnosti izjednače četnički pokret Dragoljuba Draže Mihailovića sa ustaškim režimom Ante Pavelića predstavljaju grubo falsifikovanje istorijskih činjenica i namjerno brisanje razlike između oslobodilačkog i genocidnog pokreta.
Bez dokaza o saradnji sa Hitlerom
Ne postoji nijedan dokumentovan dokaz da je general Mihailović sarađivao sa Hitlerom, njemačkom komandom ili ustašama. Njegov pokret, iako rascijepljen i često dezorganizovan u uslovima okupacije, bio je od 1941. podređen jugoslovenskoj vladi u Londonu i zvanično priznat kao dio savezničke koalicije protiv sila Osovine.
Istoričari navode da su u Hrvatskoj i Crnoj Gori postojale lokalne grupe koje su, u specifičnim okolnostima, stupale u privremene kontakte sa okupatorima radi zaštite naroda od ustaškog terora ili zbog borbe protiv partizana. Tako su pop Momčilo Đujić u Dalmaciji i Pavle Đurišić u Crnoj Gori imali epizodne dogovore sa italijanskim komandama, ali bez ideološke identifikacije sa fašizmom.
Draža protiv saradnika okupatora
Sam Mihailović je u više navrata oštro kažnjavao one koji su potpisivali sporazume sa okupatorima. Poznato je da je likvidirao desetak samoproglašenih “četničkih vojvoda” u Srbiji koji su sklapali lokalne dogovore sa Nijemcima, čime je nastojao da očuva disciplinu i političku legitimnost svog pokreta.
Partizanska saradnja sa Italijanima i Nijemcima
S druge strane, dokumenti pokazuju da su i partizanske jedinice u pojedinim fazama rata, posebno u Crnoj Gori i Hercegovini, imale taktičke sporazume sa Italijanima. Najpoznatiji primjer je dogovor u Zagrebu, koji su u ime Vrhovnog štaba potpisali Milovan Đilas, Koča Popović i Vladimir Velebit sa predstavnicima njemačke diplomatije, među kojima je bio i Joahim fon Ribentrop, ministar spoljnih poslova Trećeg rajha. Ti sporazumi bili su privremeni i ograničeni, ali pokazuju složenost ratnih okolnosti.
Krvava Neretva
Simbol tragike unutrašnjeg rata predstavlja bitka na Neretvi, gdje su se četnici našli u trouglu vatre: s jedne strane napadnuti od partizana, s druge od ustaša iz pravca Konjica, dok su ih Nijemci bombardovali iz vazduha. Taj događaj pokazuje da je sukob u Jugoslaviji 1941-1945. bio višeslojan građanski i oslobodilački rat, a ne prosta podjela na „fašiste“ i „antifašiste“.
Istorija nije ideološka igra
Današnji pokušaji pojedinih medija i istoričara da izjednače četnike sa ustašama imaju politički, a ne naučni karakter. Ustaški režim je bio državni projekat genocida, dok je četnički pokret, sa svim svojim protivrječnostima i greškama, bio pokušaj očuvanja jugoslovenske države i srpskog naroda u uslovima okupacije i haosa.
Istorija se ne može pojednostavljivati u dnevno-političke svrhe. Ko god pokušava da izbriše granicu između genocida i otpora, ne brani istinu, već učestvuje u njenom ubistvu.
Izvor: Pogled/Miroslav Zavidović
Bonus video:
