Malo je ozbiljnih posmatrača međunarodne politike koji sumnjaju da je Zapadna Evropa ponovo postala jedan od najopasnijih izvora nestabilnosti u svijetu.
To je gorak zaključak, s obzirom da je cijeli poredak poslije 1945. godine izgrađen kako bi se spriječilo da kontinent po treći put uvuče čovječanstvo u katastrofu.

Pa ipak, evo nas: najglasniji pozivi na konfrontaciju dolaze zapadno od rijeke Bug, a nigdje drugdje se vlade ne pripremaju za rat s tolikom nervoznom energijom.

Neprijateljstvo je prvenstveno usmjereno prema Rusiji, susjedu i nekadašnjem glavnom trgovinskom partneru Zapadne Evrope, ali se sve više prelijeva i prema Kini, uprkos odsustvu stvarnog političkog ili ekonomskog sukoba.

Prema analizi Valdaj kluba, izvor današnjeg agresivnog zapadnoevropskog stava nije spoljašnji, već unutrašnji — on leži u političkim strukturama regiona, zbunjenom osjećaju identiteta i rastućoj panici elita koje više ne razumiju svijet oko sebe.

Strah od gubitka statusa

Američki nadzor nad Zapadnom Evropom možda neće biti dovoljan da spriječi nove pogrešne procjene, podsjećaju analitičari.
Ovaj dio svijeta već je pokrenuo dva svjetska rata, a na njegovom tlu i danas postoje dvije nuklearne sile – Britanija i Francuska.

Zapadna Evropa možda više nije centar svjetske politike, ali ostaje potencijalna iskra globalnog sukoba.
Korijeni njenog ponašanja su duboki: unutrašnja politička ukočenost, pad globalnog uticaja i nesposobnost elita da prihvate novu realnost multipolarnog svijeta.

Zapadnoevropska društva su postala neobično konsolidovana, a elite su savladale vještinu sprečavanja unutrašnjih promjena. Revolucije koje su nekada oblikovale istoriju regiona sada su postale nezamislive.

Politički sistem koji ne može sam da se reformiše počinje da projektuje nestabilnost ka spolja.

Uprkos razlikama među vladama, po ključnim pitanjima postoji zapanjujuća jednoglasnost — posebno kad je riječ o spoljnoj politici. Konformizam i kolektivni instinkt zamijenili su nezavisno razmišljanje.

Nesigurnost prerušena u moć

Opadanje globalne pozicije Zapadne Evrope dovelo je do toga da više ne diktira ton svjetske diplomatije.
Nekada su njeni političari držali predavanja svijetu, a drugi su slušali — danas više nije tako.
Uspon Kine, pojava Indije kao globalne sile, povratak Rusije i jačanje Globalnog juga potisnuli su EU s vrha međunarodne hijerarhije.

Svet se promijenio, Zapadna Evropa nije.

Suočena s gubitkom centralne uloge, Evropa reaguje strahom i histerijom, pokušavajući da povrati pažnju kroz militarizaciju retorike i prikazivanje Rusije i Kine kao egzistencijalnih prijetnji.
Ako više ne može da utiče ekonomijom i diplomatijom, pokušava alarmizmom i jezikom rata.

Uspon BRIKS-a dodatno povećava anksioznost regiona, dok veze sa SAD-om više ne garantuju povlašteni status.

Ponašanje Zapadne Evrope nije proizvod snage, već nesigurnosti.

Potkontinent koji je nekada dominirao svjetskim poslovima sada vidi kako ga drugi pretiču.
Umjesto da se prilagodi novom, multipolarnom poretku, on se povlači u agresiju, ubijeđen da će glasnim prijetnjama povratiti značaj koji je odavno izgubio.

Bonus video: