Probijanjem svih rokova za prijem korisnika u domove starih u Podgorici i Nikšiću, potencijalni korisnici, koji već godinama čekaju na otvaranje ovih usluga u sredinama u kojima žive, dovedeni su u situaciju neizvjesnosti i iznevjerenih očekivanja, ocijenila je institucija Ombudsmana, koja je od Ministarstva rada i socijalnog staranja zatražila da što prije stavi u funkciju te ustanove.
Ističu da je posebno problematično to što čekaju mahom stara lica, od kojih je mnogima i zdravlje narušeno. Činjenica je da se sa godinama života, kako navodi zamjenica ombudsmana Snežana Mijušković, povećava i broj zahtjeva usmjerenih prema zdravstvenim, penzionim i socijalnim službama, kao i socijalnim davanjima, neophodnim za zadovoljenje prepoznatih potreba starih osoba.
Ombudsman je ustanovio da Dom starih Podgorica ima 35 zaposlenih koji ostvaruju mjesečnu zaradu shodno ugovoru o radu, da su pohađali određene obuke i pojedini obavili volonterski rad, te da je ta ustanova zvanično otvorena u decembru, ali da još nije počela da prima korisnike.
Za Dom starih Nikšić konstatovano je da je u Centralni registar privrednih subjekata upisan 24. septembra, a da je na dan 1. decembra imao 71 zaposlenog, a kapacitet ustanove je 208 mjesta.
„Ustanove za smještaj odraslih lica sa invaliditetom i starih lica su ustanove kojima je osnovni cilj i zadatak pomoć navedenim licima u sklopu stalnog smještaja, obezbjeđivanje njihove kompletne brige (stanovanje, ishrana, održavanje lične higijene, briga o zdravlju, njega, radno-okupacione aktivnosti i korišćenje slobodnog vremena).
Takođe, mogu pružati i usluge poludnevnog i cjelodnevnog boravka i pomoći i njege u kući te predstavljaju nezamjenjive ustanove za zbrinjavanje lica koja više nijesu u mogućnosti da brinu o najosnovnijim životnim potrebama, a nemaju bližih srodnika ili nemaju nikakvu pomoć svoje rodbine.
U Crnoj Gori trenutno funkcionišu tri doma za smještaj odraslih i starih lica (Risan, Bijelo Polje, Pljevlja), koji pružaju i druge servise (pomoć u kući…). Zapaža se, na osnovu dosadašnjeg rada Zaštitnika, te obilazaka postojećih ustanova, da je potražnja za ovim vidom podrške – usluge u porastu, te je osnivanje novih ustanova nužnost. Iz izjašnjenja JU Doma starih „Podgorica“ proizilazi da potražnja za smještajem u domu u Glavnom gradu, nadmašuje smještajne kapacitete za buduće korisnike 377 zainteresovanih lica, dok je kapacitet ustanove 274″, piše u mišljenju Ombudsmana.
Zaštitnik ljudskih prava i sloboda cijeni da cjelokupni postupci u vezi sa osnivanjem javnih ustanova – domova starih u Podgorici i u Nikšiću i otpočinjanjem njihovog rada traju duže od planiranih rokova, te da još nijesu počeli da obavljaju djelatnost za koju su osnovani, čime je onemogućeno ostvarivanje prava na usluge shodno Zakonu o socijalnoj i dječjoj zaštiti, odraslim licima sa invaliditetom i starim licima u ovim opštinama.
Omogućavanje boljeg pristupa pravima u sistemu socijalne zaštite navedenim kategorijama, preduslov je socijalne kohezije, kojim se doprinosi socijalnoj jednakosti, a što opravdava namjeru države da formira ustanove ovakvog tipa.
Probijali sve rokove
Kada je riječ o JU Domu starih „Podgorica“ njegova izgradnja počela je 2017. godine, sa rokom završetka od 30 mjeseci.
„Činjenica je da izgradnja nije okončana u predviđenom roku, već u januaru 2021. godine, kao i da su se potom pojavili određeni dodatni radovi koji su nastali usled nedostataka i neusaglašenosti faza u projektnoj dokumentaciji. Međutim, ni dvije godine nakon toga ustanova nije počela sa radom za koji je osnovana. Iako je 14. decemra 2022. objekat formalno otvoren, što je objavljeno na zvaničnoj veb-stranici Vlade Crne Gore, ustanova nije počela sa radom i primjemom korisnika i još uvijek ne posjeduje licencu za obavljanje djelatnosti“, navode u instituciji Ombudsmana.
Takođe, podsjećaju i da je izgradnja Doma starih „Nikšić“, počela je u drugoj polovini 2019. godine, što je istaknuto u Izvještaju o radu Ustanove za 2020. godinu, a svečano otvaranje, licenciranje i prijem korisnika najavljeno za april 2021. Međutim, prema navodima Ministarstva rada i socijalnog staranja radovi su zvanično okončani krajem decembra 2021. godine, a priključak za električnu energiju (trafostanica) obezbijeđen je u avgustu prošle godine, dok se početak rada očekuje u januaru.
Podsjetimo, Dan je nedavno pisao da uprkos što je otvoren Dom za stare u Podgorici nije počeo sa prijemom korisnika. U ovoj ustanovi opravdali su to nedostatkom licence za rad koju treba da im izda Ministarstvo rada i socijalnog staranja, na čelu sa Admirom Adrovićem.
(Dan)